پرورش کبک

معرفی:
    کبک پرنده ای است با نام علمی Alectoris chukar و نام انگلیسی Alectoris partridge که از تلاقی چندین زیرگونه بوجود آمده و از آسیای میانه و اروپای شمالی به ایالات متحده مهاجرت کرده است. این پرنده، زیبا و رنگارنگ است و نر و ماده آن به لحاظ ظاهر هیچ تفاوتی با هم ندارند اما جنس نر با وزن حدود ۸۰۰ـ۵۱۰ گرم کمی بزرگتر از ماده آن با وزن حدود ۶۵۰ـ۴۵۰ گرم می باشد. البته راه های دیگری همچون اندازه و شکل سر، سیخک در پا و… برای تشخیص نر وماده این پرنده از یکدیگر نیز وجود دارد.
    
    اهداف پرورش:    ۱٫ تولید گوشت، کود، پر و… (در ادامه همین شماره درباره گوشت کبک بیشتر توضیح خواهیم داد) ۲٫ تاسیس کارگاه های تاکسیدرمی ۳٫ تاسیس شکارگاه های مصنوعی ۴٫ ایجاد اشتغال و…

راه اندازی واحدهای صنعتی و نحوه پرورش:    روش های راه اندازی یک واحد پرورش کبک:
    ۱٫ خرید تخم بارور (با وزن ۲۵ـ۱۶ گرم و اندازه ۴۲×۳۱ میلی متر و دوره جوجه کشی ۲۵ـ۲۳ روز می باشد)
    ۲٫ خرید جوجه یکروزه
    ۳٫ خرید نیمچه
    ۴٫ خرید گله مولد
    
    پرورش:    جوجه های تازه از تخم خارج شده (یکروزه) این پرنده تقریبا ۱۳ تا ۱۴ گرم وزن دارند که به منظور تولید یک گله گوشتی یا مولد، پرورش می یابند. چنانچه هدف، پرورش کبک گوشتی باشد معمولا پرنده را تا ۲۰ هفتگی نگهداشته تا به وزن مورد نظر برسد و سپس به بازار عرضه می شود اما چنانچه هدف، پرورش گله تخمگذار باشد، بایستی پس از این ۲۰ هفته، گله را به مدت حداقل ۸ هفته وارد دوره تاریکی (خاموشی یا استراحت) کرد و بعد از آن می توان با تغذیه جیره های مخصوص دوره تولید، تخمگذاری را شروع نمود.
    
    تغذیه:
    عادت غذایی کبک در طبیعت عمدتاً دانه ها، برگ ها، میوه ها و گاها حشرات و ملخ می باشد اما در سیستم صنعتی از خوراک های کنسانتره ای فرموله شده شامل ذرت، کنجاله سویا و… استفاده می شود که بایستی برحسب نوع گوشتی یا مولد این پرنده، احتیاجات غذایی آنها تامین شود.
    کبک حیوانی است که نسبت به سایر طیور در مقابله با انواع بیماری های میکروبی و ویروسی بسیار مقاوم می باشد. و علی رغم پرورش سایر طیور که لازم است از داروهای متعددی استفاده شود، پرورش کبک به نسبت، بسیار ارگانیک تر صورت می گیرد.
    میزان مصرف خوراک یک کبک مولد در حین تولید حدود ۳۰ گرم در روز است و به ازای هر ۷ کیلوگرم خوراکی که مصرف می کند، ۱ کیلوگرم گوشت تولید می کند؛ بنابراین اگر یک کبک گوشتی در زمان عرضه به بازار ۵/۰ کیلوگرم وزن داشته باشد حدودا ۵/۳ کیلوگرم خوراک مصرف کرده است.
    
    سیستم های نگهداری:    ۱٫ قفس
    ۲٫ بستر
    که هرکدام از روش های نگهداری، مزایا و معایب خاص خود را دارد.
    
    نسبت جفت گیری:
    این پرنده ها در طبیعت تک همسر هستند یعنی به طور معمول هر کبک نر با یک ماده جفت گیری می کند اما در سیستم صنعتی، هر کبک نر می تواند با ۳ تا ۴ ماده آمیزش کند که میزان تخمگذاری و درصد جوجه آوری و سایر خصوصیات درحد مطلوبی است.
    
    تخمگذاری:    در شروع تخمگذاری فاکتورهای بسیاری تاثیرگذارند که از جمله مهمترین آنها می توان به سن و وزن اشاره کرد چرا که اگر این دو، در آغاز دوره تخمگذاری کمتر از حد مطلوب باشند بدون شک میزان تخمگذاری، درصد باروری تخم ها و بسیاری از خصوصیات دیگر تخم را به طور منفی تحت تاثیر قرار می دهد که سن معمول شروع تولید را ۷ ماهگی به بعد بیان می کنند.
    در شرایط طبیعی هر کبک بین ۲۰ـ۷ تخم در سال می گذارد، اما در سیستم صنعتی ۲ بار در سال تخمگذاری می کند که هر دوره تخمگذاری حدود ۴ ماه طول می کشد و پس از آن ۲ ماه دوره تاریکی (استراحت) را می گذرانند و سپس دوره تخمگذاری بعدی را شروع می کنند. هر کبک در اولین دوره تخمگذاری حدود ۳۰ تخم می گذارد. اما نکته حائز اهمیت این است که میزان تخمگذاری این پرنده ها در دومین و سومین سال تولید، به ترتیب بیشتر از سال های اول و دوم است اما از سال چهارم به بعد، میزان تخمگذاری، رفته رفته افت می کند.
    
    ویژگی های منحصر به فرد گوشت کبک:    پروتئین های حیوانی مانند گوشت دام و طیور به دلیل داشتن مقادیر بالای عناصر کلسیم و فسفر، ویتامین های B کمپلکس، اسیدهای آمینه ضروری متیونین و لیزین و تعادل مناسب اسیدهای آمینه ضروری در مقایسه با منابع پروتئین گیاهی مانند سویا، ذرت و… ارزش بیولوژیکی بالاتری دارند. حال گوشت کبک نه تنها مضرات گوشت قرمز دام های بزرگ را که روزانه از سوی متخصصان پزشکی گوشزد می شود ندارد بلکه توانسته نیازهای مردم به تنوع گوشت سفید در بازار را برآورده کند و حتی به لحاظ طعم ومزه هم به بسیاری از گوشت های سفید همچون مرغ، بلدرچین و… ارجحیت دارد. چرا که گوشت این حیوان دارای طبیعت گرم بوده و زود هضم می باشد و خواص دارویی و درمانی فراوانی دارد که برای مثال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
    
    ۱٫ تقویت قوای جنسی
    ۲٫ برطرف نمودن ضعف عمومی بدن و درد مفاصل
    ۳٫ تقویت حافظه (درمان فراموشی)
    ۴٫ تقویت سیستم گوارشی
    ۵٫ پیشگیری از ابتلا به عوارض قلبی و عروقی (به دلیل کلسترول بسیار پایین)    برخلاف تصور بسیاری افراد، خواص گوشت کبک پرورشی کمتر از نوع وحشی آن نمی باشد زیرا همان طور که اشاره شد در تغذیه این پرنده از مواد کاملا طبیعی استفاده می شود بنابراین گوشت حاصل، طعم و بوی طبیعی خود را حفظ می کند.
    وجود مقدار زیادی از مواد معدنی در گوشت این پرنده نشان دهنده ارزش حیاتی آن است. مقدار پتاسیم این گوشت زیاد است و کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن و گوگرد موجود در آن نیز می تواند نیاز بدن را تامین کند. کانی های موجود در این گوشت به خوبی جذب بدن می شود و به همین جهت زمینه مواد مورد نیاز بدن را در دسترس سلول قرار می دهد.
        لازم به توضیح است که علاوه بر گوشت کبک، مغز سر، جگر خام، زهره، بیضه و… این پرنده در درمان بیماری هایی هم چون یرقان، صرع، تقویت چشم و حافظه، لاغری و… نیز مفید است.